CLASSICS & ANTHOLOGIES
Silent Screams
Anthologie van de stille film
Met Silent Screams nodigt CINEMATEK u uit de oorsprong van de horrorfilm te verkennen. Van dansende skeletten bij Méliès of De Chomón, tot de eerste monsters van het zilveren scherm, het tijdperk van de stille film bood genoeg memorabele momenten om menig nachtmerrie mee te voeden.
Het eigenlijke ontstaan van de horrorfilm als genre zou men kunnen terugbrengen tot 16 november 1931, datum waarop Universal Frankenstein in de zalen uitbracht. De film, geregisseerd door James Whale met Boris Karloff als het monster, was het door de studio zorgvuldig geplande vervolg op de eerder datzelfde jaar uitgebrachte Dracula van Tod Browning met Bela Lugosi, een overweldigend succes aan de box-office. Frankenstein was op zijn beurt zo’n ongeëvenaarde hit dat hij een nieuw genre zou creëren, de horrorfilm, en de eerste film zou worden die als dusdanig werd omschreven.
Ook al waren er heel wat films met angstaanjagende scènes of monsterlijke figuren in het tijdperk van de stille film, tot begin jaren 1930 werd een klassieker van het genre als The Phantom of the Opera niet als horror, maar als een onconventioneel melodrama met een vreemd of mysterieus karakter gepromoot, terwijl een film als Das Cabinet des Dr. Caligari als speciale ‘kunstfilm’ aan de man werd gebracht. Horror maakt echter al van bij het prille begin van cinema zijn opwachting, ook al is die in eerste instantie eerder ludiek en speels van aard, zoals in Le Manoir du diable van George Méliès, La Maison des revenants van Segundo de Chomón of Au secours ! van Abel Gance (met Max Linder). Voor de meer narratief gedreven voorgangers van het genre baseert men zich veelvuldig op literaire bronnen (The Hound Of The Baskervilles, Nosferatu, La Chute de la maison Usher), legendes en folklore (Körkarlen, Der Golem, Alraune) of beiden (Murnau’s Faust). Wanneer in 1920 John S. Robertsons versie van Dr. Jekyll and Mr. Hyde naar Robert Louis Stevenson in de zalen komt is het al de zevende verfilming van het verhaal onder die titel, naast talrijke onofficiële adaptaties onder andere titels wereldwijd.
Ook al bestond de horrorfilm als dusdanig nog niet, toch zien we in de jaren 1910 en 1920 de eerste regisseurs en acteurs verschijnen wier namen nu onlosmakelijk met het genre zijn verbonden. Paul Wegener, regisseur en acteur die gestalte gaf aan de uit klei gecreëerde golem, een duidelijke invloed op Frankenstein van James Whale. Conradt Veidt, die vroeg in zijn carrière de moorddadige slaapwandelaar Cesare speelde in Das Cabinet des Dr. Caligari en wiens rol in The Man Who Laughs de inspiratie zou worden voor de iconische vijand van Batman: de Joker. F.W. Murnau, die met Nosferatu een blauwdruk leverde voor het scenario van menig nog te komen horrorfilm. Henrik Galeen, die met Paul Wegener in 1914 de eerste (en ondertussen verloren) versie van Der Golem maakte, het scenario schreef voor Nosferatu en later Brigitte Helm regisseerde in Alraune. Lon Chaney, de ‘man met duizend gezichten’, die voor eeuwig herinnerd zal worden voor zijn vertolkingen van groteske personages zoals in The Hunchback of Notre Dame en The Phantom of the Opera. Of nog Tod Browning, de toekomstige regisseur van Dracula, met wie Chaney meerdere donkere melodrama’s maakte zoals The Unknown.
Zaterdag 07.09 20:00 PLATEAU Cart
Dinsdag 17.09 20:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
La Charrette fantôme
De spookkar
Körkarlen
- Victor Sjöström, Zweden 1920 ⁄ Victor Sjöström, Hilda Borgström, Tore Svennberg ⁄ 85' ⁄ TIT: SV ⁄ OND: FR - NL ⁄ PIANO
Een dronkaard die op zijn verleden terugblikt wordt nog net op tijd gered. Een klassieker, deze virtuoze verfilming naar Lagerlöf. Door ze tweemaal te belichten creëerde Sjöström de spookachtige beelden die hij nodig had voor dit nieuwjaarsverhaal waarin droom en realiteit, heden en verleden met elkaar verweven zijn.
Zaterdag 14.09 20:00 PLATEAU Cart
Donderdag 19.09 18:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
Le Golem
Der Golem, wie er in die Welt kam
- Paul Wegener, Carl Boese, Duitsland 1920 ⁄ Paul Wegener, Albert Steinrück, Lyda Salmonova ⁄ 100' ⁄ TIT: FR - NL ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Meest klassieke en invloedrijkste van de vele filmversies van de legende van de joodse rabbijn die een man uit klei schiep om zijn volk tegen de verdrukking te beschermen. Hans Poelzig (Bauhaus) ontwierp de gestileerde gothische decors.
Zaterdag 21.09 20:00 PLATEAU Cart
Donderdag 26.09 18:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
Dr. Jekyll and Mr. Hyde
- John Stuart Robertson, USA 1920 ⁄ John Barrymore, Brandon Hurst, Martha Mansfield ⁄ 92' ⁄ TIT: EN ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Paramounts mooie versie van Robert Louis Stevensons klassieker over de arts die het kwaad in de mens wil isoleren. John Barrymores acteerprestatie is wonderlijk, met een minimum aan make-up en een maximum aan gelaatsexpressie is zijn transformatie opzienbarend.
Dinsdag 24.09 20:00 PLATEAU Cart
Zaterdag 28.09 20:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
La Sorcellerie à travers les âges
Heksen
Häxan
- Benjamin Christensen, Zweden 1921 ⁄ Maren Pedersen, Clara Pontoppidan, Elith Pio ⁄ TINTED ⁄ 111' ⁄ TIT: FR - NL ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Magistrale studie over hekserij en bijgeloof, uitgewerkt als een reconstructie van 15e- en 16e-eeuwse inquisitieprocessen. De picturale referenties zijn Hieronymus Bosch en Goya.
Dinsdag 01.10 18:00 PLATEAU Cart
Donderdag 10.10 20:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
The Hound of the Baskervilles
- Maurice Elvey, UK 1921 ⁄ Eille Norwood, Catina Campbell, Rex McDougall ⁄ 75' ⁄ TIT: EN ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Eerste Britse filmversie van deze meest verfilmde detectiveklassieker. Holmes en Watson trekken richting Dartmoor om er een aristocraat bij te staan die het slachtoffer van een legende dreigt te worden.
Donderdag 03.10 18:00 PLATEAU Cart
Dinsdag 08.10 20:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
Notre-Dame de Paris
The Hunchback of Notre Dame
- Wallace Worsley, USA 1923 ⁄ Lon Chaney Sr., Patsy Ruth Miller, Norman Kerry ⁄ 94' ⁄ TIT: FR ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Lon Chaney, "de man met de duizend gezichten", schittert als Quasimodo in deze somptueuze verbeelding van Victor Hugo's werk, met een oogverblindende reconstructie van een middeleeuws Parijs.
Zondag 06.10 15:00 LEDOUX Cart
Silent Screams
Les Mains d’Orlac
Orlacs Hände
- Robert Wiene, Oostenrijk 1924 ⁄ Conrad Veidt, Alexandra Sorina, Fritz Strassny ⁄ 93' ⁄ TIT: FR - NL ⁄ OND: — ⁄ PIANO
De expressionistische topacteur Conrad Veidt speelt op onnavolgbare wijze een pianist die na een ongeval de handen van een misdadiger krijgt aangenaaid. Griezelige fantasie, door Caligari-regisseur Robert Wiene voorzien van een realistisch cachet.
Zaterdag 12.10 20:00 PLATEAU Cart
Donderdag 17.10 18:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
The Phantom of the Opera
- Rupert Julian, USA 1925 ⁄ Lon Chaney Sr., Mary Philbin, Norman Kerry ⁄ ZW + kleur ⁄ 92' ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Lon Chaney als afstotelijke componist die de Parijse opera onveilig maakt. Tegelijk een horrorthriller (naar Gaston Leroux) én een hartverscheurend melodrama: de man zoekt immers hopeloos naar liefde.
Dinsdag 15.10 18:00 PLATEAU Cart
Zondag 20.10 20:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
Faust - Eine deutsche Volkssage
- Friedrich Wilhelm Murnau, Duitsland 1926 ⁄ Gösta Ekman, Emil Jannings, Camilla Horn ⁄ 118' ⁄ TIT: DE ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Dr. Faust, machteloos tegen de pest, verkoopt zijn ziel aan Mephisto. Visueel zeer rijke film met overdonderende momenten. Murnau putte voor deze versie van de legende uit Christopher Marlowe, Goethe en volkssagen.
Dinsdag 22.10 18:00 PLATEAU Cart
Zaterdag 26.10 20:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
L’Étudiant de Prague
Der Student von Prag
- Henrik Galeen, Duitsland 1926 ⁄ Conrad Veidt, Elizza La Porta, Fritz Alberti ⁄ 121' ⁄ TIT: DE ⁄ OND: FR - NL ⁄ PIANO
Op en top expressionistische parel met een schitterend clair-obscur en Conrad Veidts bewogen gelaat: een student verkoopt zijn schaduw aan een demon in ruil voor status en liefde.
Donderdag 24.10 18:00 PLATEAU Cart
Dinsdag 29.10 20:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
Une page folle
A Page of Madness
Kurutta ippêji
- Teinosuke Kinugasa, Japan 1926 ⁄ Masuo Inoue, Ayako Iijima, Yoshie Nakagawa ⁄ 78' ⁄ TIT: — ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Een man neemt een baantje als portier in een gekkenhuis om zijn vrouw te bevrijden. Pas in 1971 ontdekt, een mijlpaal van Japanse avant-garde en filmtechnische inventiviteit, vergelijkbaar met het Duitse expressionisme.
Donderdag 31.10 19:00 LEDOUX Cart
Silent Screams
Le Cabinet du docteur Caligari
Das Cabinet des Dr. Caligari
- Robert Wiene, Duitsland 1919 ⁄ Werner Krauss, Conrad Veidt, Friedrich Feher ⁄ TINTED ⁄ 76' ⁄ TIT: DE ⁄ OND: FR - NL ⁄ PIANO
Wervelende naoorlogse paranoïde fantasie rond een hypnotiseur die een slaapwandelaar uit moorden stuurt. De visuele extravagantie van de door Warm, Röhrig en Reimann ontworpen expressionistische decors is verbluffend.
A film from the holdings of the Friedrich-Wilhelm-Murnau-Stiftung (www.murnau-stiftung.de) in Wiesbaden.
Donderdag 31.10 20:30 LEDOUX Cart
Silent Screams
Nosferatu le vampire
Nosferatu, eine Symphonie des Grauens
- Friedrich Wilhelm Murnau, Duitsland 1922 ⁄ Max Schreck, Gustav von Wangenheim, Greta Schröder ⁄ 81' ⁄ TIT: DE ⁄ OND: FR - NL ⁄ PIANO
Deze clandestiene verfilming van Dracula geldt als de moeder aller vampierenfilms. De expressionistische impact wordt bereikt door zuiver filmische middelen als camerahoek, belichting en montage.
Zondag 03.11 15:00 LEDOUX Cart
Silent Screams
La Volonté du mort
The Cat and the Canary
- Paul Leni, USA 1927 ⁄ Laura La Plante, Creighton Hale, Forrest Stanley ⁄ 80' ⁄ TIT: CS ⁄ OND: FR - NL ⁄ PIANO
Deze macabere en ingenieuze mysteriekomedie, de eerste Amerikaanse film van de Duitse horrorspecialist Paul Leni, groeide uit tot het prototype van de spookhuisthrillers.
Dinsdag 05.11 18:00 PLATEAU Cart
Donderdag 07.11 20:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
L’Inconnu
The Unknown
- Tod Browning, USA 1927 ⁄ Lon Chaney Sr., Norman Kerry, Joan Crawford ⁄ 59' ⁄ TIT: FR ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Alonzo, het Armloze Wonder (een valse circusattractie die zijn ledematen laat amputeren om niet van moord te worden verdacht) is een van de fameuze groteske figuren van Lon Chaney, verteerd door liefde voor Joan Crawford. Bizarre horrormelo van de grote Tod Browning.
Zaterdag 09.11 20:00 PLATEAU Cart
Dinsdag 12.11 18:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
L’Homme qui rit
The Man Who Laughs
- Paul Leni, USA 1927 ⁄ Mary Philbin, Conrad Veidt, Julius Molnar ⁄ 109' ⁄ TIT: FR - NL ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Naar de roman van Victor Hugo, een vlammende, visueel opwindende en morbide film over een aristocraat die als kind verminkt werd en nu eeuwig lacht. Conrad Veidt in een bravourerol.
Dinsdag 19.11 18:00 PLATEAU Cart
Dinsdag 26.11 20:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
Mandragore
Alraune
- Henrik Galeen, Duitsland 1928 ⁄ Brigitte Helm, Albert Bassermann, Harald Paulsen ⁄ 105' ⁄ TIT: FR - NL ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Een expressionistische morele vertelling over schepper en schepsel: een bioloog weet kunstmatig een kind te verwekken, met een moordenaar en een prostituee als ouderpaar. Als het meisje haar afkomst ontdekt, wreekt ze zich op haar schepper.
Donderdag 21.11 20:00 PLATEAU Cart
Donderdag 28.11 18:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
Le Dernier Avertissement
The Last Warning
- Paul Leni, USA 1928 ⁄ Laura La Plante, Montagu Love, Roy D'Arcy ⁄ 85' ⁄ TIT: FR ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Excellente horrorfilm, gelardeerd met komische scènes, die opvalt door het ultramobiele camerawerk en de hallucinante decors. Paul Leni, die in de jaren 1930 eigenlijk Universals grote huivermeester moest worden, stierf jong.
Zaterdag 23.11 20:00 PLATEAU Cart
Zaterdag 30.11 18:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
La Chute de la maison Usher
- Jean Epstein, Frankrijk 1928 ⁄ Jean Debucourt, Marguerite Gance, Charles Lamy ⁄ 62' ⁄ TIT: FR ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Avant-gardist Epstein buigt de horrortragiek van Edgar Allen Poe over het vervloekte huis om tot surrealistische poëzie. Een amalgaam aan briljante technische effecten zorgt voor een barokke toets.
Zondag 01.09 15:00 LEDOUX Cart
Een levend skelet, heksen en de duivel, gespeeld door Méliès zelf in wat waarschijnlijk de eerste horrorflm in de geschiedenis is (Le Manoir du Diable). Schimmen in superpositie en geanimeerde objecten heersen in een spookhuis waar de moedige ridder Alcofribas opspringende geesten trotseert (La Maison des revenants). Gedurfd experiment dat een bevreemdend romantisch-expressionistisch universum weet te scheppen: student Balduin verkoopt zijn spiegelbeeld in ruil voor status. Al snel wordt hij achternagezeten door zijn dubbelganger (Der Student von Prag).
Dinsdag 03.09 18:00 PLATEAU Cart
Donderdag 12.09 20:00 PLATEAU Cart
Lydia Borelli, die het begin incarneert van de sterrencultus in de cinema, gebruikt haar perverse charme in dit poëtisch melodrama over een faustiaans duivelspact, een sensuele film met een krachtige symbolische erotiek. Tussen La Roue en Napoléon draaide Abel Gance met Max Linder zowaar een korte horrorkomedie over een spookhuis!
Donderdag 05.09 20:00 PLATEAU Cart
Dinsdag 10.09 18:00 PLATEAU Cart
Silent Screams
La Vengeance du Homunculus
Wraak van de Homunculus
Die Rache des Homunculus
- Otto Rippert, Albert Neuss, Duitsland 1915 ⁄ Olaf Fønss, Friedrich Kühne, Theodor Loos ⁄ 66' ⁄ TIT: NL - FR ⁄ OND: — ⁄ PIANO
Homunculus is een artificiële creatie, een outsider die nergens liefde vindt en uit wraak dictator wordt. Voorloper van de Frankensteinfilms en een voorafspiegeling van Hitler. Clair-obscur, bruuske acteerstijl en bewogen massascènes beïnvloedden Metropolis.