Juni & Augustus : ROADRUNNERS

Ford Mustang, Chevrolet Camaro, Pontiac Trans-Am, Dodge Challenger, Plymouth Roadrunner, Ford Gran Torino, Lincoln Continental Mark III … allemaal snelle en/of flink uit de kluiten gewassen Amerikaanse wagens – ook wel muscle cars genoemd – die over de interstate highways en dirt roads door de weidse landschappen van de Verenigde Staten scheuren. Het zijn auto’s die iconisch werden door het gebruik ervan in road movies die vanaf eind jaren 1960 prominent op de affiche van menige drive-in cinema prijken.

Het ontstaan van de road movie blijft sterk geassocieerd met de Amerikaanse cinema en met het toenemend gebruik van auto’s in de tweede helft van de 20^e eeuw. In de jaren 1970 groeit het uit tot een belangrijk filmgenre en verdringt het de traditionele western die aan populariteit inboet maar met wie het wel de frontier mythos deelt, ingebed als deze is in de historische expansie van het Oosten naar het Wilde Westen van het continent, naar een plaats aan de rand van de beschaving, een wijd open land met onbeperkte mogelijkheden. De road movie heeft meestal ook een metafysische insteek via de exploratie van thema’s als rebellie, ontsnapping, (zelf) ontdekking en transformatie, iets wat goed aansluit bij de counter culture generatie van dat tijdperk. De protagonisten zijn meestal mannen (individueel of in koppel, de zogenaamde buddies) die rebelleren tegen conservatieve sociale normen en de twee belangrijkste verhaallijnen zijn die van de zoektocht of ontdekkingsreis en de zogenaamde outlaw of vogelvrije achtervolging en race.

De Alpijns witte 1970 Dodge Challenger is en blijft de auto van Vanishing Point, vereeuwigd in de populaire verbeelding door de legendarische film van Richard C. Sarafian uit 1971. Antiheld Kowalski’s gedoemde non stop cross-country road trip van Denver, Colorado naar Californië plaatst zich met zijn tomeloze actie sequenties en halsbrekende stunts in de traditie van Bullitt met Steve McQueen uit 1968. Maar Sarafian ruilt de hard-boiled en macho theatraliteit in voor een meer ingetogen en wanhopige post-68 teneur in deze vreemde, obsessieve odyssee van een man die gedreven wordt door een onverklaarbare behoefte om door te gaan.

Al even existentieel is Monte Hellman’s tijdloze road epos uit hetzelfde jaar, Two-Lane Blacktop. Terwijl ze over Route 66 naar het oosten rijden in hun opgevoerde 1955 Chevy beginnen The Driver (singer-songwriter James Taylor) en The Mechanic (Dennis Wilson van The Beach Boys) een rivaliserende race met de brutale en opschepperige bezitter van een luxueuze Grand Touring sportwagen (een weergaloze Warren Oates) terwijl ze om de affectie strijden van een vrouwelijke liftster (Laurie Bird) die hen onderweg vergezelt. Hellman gaat terug naar de essentie van de road movie en vat met een uitgeklede en abstracte breedbeeldvoering de eindeloze uitgestrektheid van het landschap als was het een vagevuur voor verveling en ontheemding in een natie dat in het tijdperk van Vietnam zijn identiteit in twijfel begint te trekken.

Van een heel andere toon is The Gumball Rally uit 1976, de peetvader van de kortstondige cyclus van al dan niet komische “illegale cross-country car race” films, waartoe ook de massieve Burt Reynolds hit Smokey and the Bandit, Roger Corman’s Death Race 2000 en The Cannonball Run behoren. Het invoeren, midden van de jaren 1970, van een nationale snelheidslimiet van 55 mph door de Amerikaanse regering en de voorspelbare verontwaardiging dat de regel een inbreuk was op individuele rechten bleek gefundenes fressen voor exploitation filmmakers en Hollywood studios. Regisseur Chuck Bail, een voormalig stuntman en coördinator van vele klassieke filmstuntscènes, doorspekt zijn B-film The Gumball Rally met vervaarlijk echte en spectaculaire actiescènes en (bijna) auto- crashes en kleurrijke eendimensionale personages (vertolkt door o.a. Raul Julia, Michael Sarrazin en Gary Busey). Hij beschikt over een goed gevoel voor slapstick-komedie timing waardoor het resultaat voelt als een heerlijk onnozele en plezierige live-action Looney Tunes tekenfilm.

En eindigen doen we met de originele Gone In 60 Seconds uit 1974, een volstrekt unieke en energieke orgie van auto-ongelukken en razendsnelle achtervolgingen en één van de opmerkelijkste passieprojecten uit de filmgeschiedenis. Ene H.B. “Toby” Halicki, eigenaar van een schroothandel en autosloopbedrijf, creëert eigenhandig en zonder enige filmervaring een actieprent waarbij hij zonder enig noemenswaardig script fungeert als producent, regisseur en hoofdacteur terwijl hij ook de meest spectaculaire (en soms illegaal gefilmde) stunts zelf bedenkt, coördineert en uitvoert. Ondanks het lage budget, een onbekende cast (hoofdzakelijk bestaande uit mannen in coltruien met jaren 1970 hangsnorren en lange bakkebaarden) en een vrij lange aanloop naar de onnavolgbare 40 minuten durende non stop finale, wint de film het makkelijk van de met CGI opgeblazen Dominic Sena en Nicolas Cage remake door zijn authenticiteit, maverick vakmanschap en ongegeneerd pretentieloos filmplezier. En ja, dat is gewoon H.B. Halicki zelve in de gele Ford Mustang die hij 10 meter hoog en 60 meter ver laat springen, waarbij hij tien ruggenwervels indeukt en nooit meer op dezelfde manier zal lopen.

In samenwerking met