De restauraties van de films van Chantal Akerman #4
De valorisatie van haar oeuvre
In februari 2024 legde CINEMATEK de laatste hand aan de restauratie van Demain on déménage.
De restauraties van de films van Chantal Akerman
De valorisatie van haar oeuvre
Demain on déménage
De restauratie van Chantal Akerman’s film Demain on déménage door CINEMATEK vond plaats terwijl de instelling volop werkte aan de voorbereiding van de retrospectieve die het van maart tot juli 2024 organiseert. Het is de gelegenheid om eens terug te kijken op de restauraties van haar films die uitgevoerd werden over een periode van meer dan tien jaar. Céline Brouwez, die werkt aan de valorisatie van het oeuvre van Chantal Akerman binnen de Fondation Chantal Akerman en CINEMATEK legt uit hoe de restauratie van de films deel uitmaakt van de verschillende acties die ondernomen worden voor de valorisatie van haar oeuvre.
De Fondation Chantal Akerman werd in 2017 opgericht door Sylviane Akerman, die daarmee de wens van haar zus concretiseerde om haar films te bewaren en te beschermen voor de toekomst. Chantal Akerman had de eerste stappen daarvoor gezet in samenwerking met CINEMATEK en met de toenmalige conservator Nicola Mazzanti en al vanaf 2012-2013 vertrouwde ze de restauratie van haar films toe aan CINEMATEK, te beginnen met Hotel Monterey. Chantal Akerman heeft de restauratie van de eerste films mee opgevolgd tot en met Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles. Filmliefhebbers vonden het lange tijd terecht jammer dat de films van Chantal Akerman heel weinig te zien waren, maar ondertussen zijn er meer dan twintig films gedigitaliseerd en gerestaureerd, waardoor die films gemakkelijker beschikbaar en beter zichtbaar zijn. Het oeuvre van Chantal Akerman schittert vandaag en de films, waarvoor dagelijks aanvragen binnenkomen, worden vertoond in filmarchieven, filmzalen en festivals over heel de wereld.
De distributie van de films in de filmzalen maar ook daarbuiten, via platformen of home video-projecten, werd goed overwogen door de Fondation Chantal Akerman en CINEMATEK, en er wordt samengewerkt met internationale partners en distributeurs die dezelfde editoriale lijn en dezelfde visie delen over de valorisatie van het oeuvre van Chantal Akerman. Aanvankelijk was er wat terughoudendheid tegenover de vraag om de films online te verdelen, maar de Fondation en CINEMATEK hebben in 2020, toen de filmzalen gesloten waren, toch beslist om de films beschikbaar te maken op een aantal platformen. Dat online aanbod is er nu nog steeds en draagt bij aan het (her)ontdekken van oeuvre van Chantal Akerman.
Naast de restauratie en de distributie van de films stimuleert de Fondation de kennis van en het onderzoek naar het oeuvre van Chantal Akerman via de conservatie van de archieven van Paradise Films, het productiehuis dat Chantal Akerman samen met Marilyn Watelet heeft opgericht in de jaren 1970. Die archieven bevatten heel wat unieke documenten die inzicht geven in het werk van Akerman: iconografisch materiaal, intentienota’s, scenario’s en documenten met betrekking tot de productie van de films. Zoals er internationaal veel interesse is voor de films, komen er ook onderzoekers van over de hele wereld naar het documentatiecentrum van CINEMATEK om de archieven te raadplegen die daar bewaard worden. Een selectie van deze archieven is nu ook gepubliceerd als boek, onder de titel ‘Chantal Akerman, Œuvre écrite et parlée’, uitgegeven in drie volumes door L’Arachnéen, in samenwerking met de Fondation en CINEMATEK.
De Fondation Chantal Akerman en CINEMATEK organiseren ook meer doelgerichteinitiatieven en een van de eerste doelen was om Chantal Akerman opnieuw een plaats te geven in Brussel voor het Brusselse en het Belgische publiek. Daarom werd in oktober 2022 het programma ‘Chantal Akerman, een cineaste in Brussel’ voorgesteld, met de heruitgave van de restauratie van Toute une nuit (1982), een bezoek met gids aan de locaties van de film, een lezing van Aurore Clément van de tekst Une famille à Bruxelles en de presentatie van de installatie Selfportrait/Autobiography: A Work in Progress in Bozar. Het ging om een Brussels portret, een eerbetoon aan de multidisciplinariteit van Chantal Akerman en om een parcours dat de banden met haar geboortestad toonde. In 2024, presenteren de Fondation en CINEMATEK, in samenwerking met Bozar, een groter eerbetoon waarbij het publiek de mogelijkheid heeft om het oeuvre van Akerman nog uitgebreider te ontdekken. Het gaat om de tentoonstelling Chantal Akerman: Travelling die films, archieven en installaties toont enom de integrale retrospectieve in CINEMATEK, die gepaard gaat met een carte blanche met films die voor Akerman een referentie waren.
De Fondation en CINEMATEK delen het enthousiasme voor het werk van Chantal Akerman dat blijkt uit verschillende recente Belgische en internationale initiatieven. Zo kondigde het Britse tijdschrift Sight and Sound in december 2022 aan dat Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles door meer dan 1600 critici en filmspecialisten werd verkozen tot ‘Greatest Film of all Time’. En in september 2023 heeft de stad Brussel Chantal Akerman geëerd in de publieke ruimte, met de inhuldiging van de Chantal Akermandreef – gelegen tussen de twee delen van de Quai du Commerce – en met de creatie van een muurschildering die opgedragen is aan Jeanne Dielman.
Het zijn voorbeelden van de waardering voor het oeuvre van Chantal Akerman, die ook de relevantie en de waarde bevestigen van het werk dat de Fondation Chantal Akerman en CINEMATEK ondernemen om het belangrijke en magnifieke oeuvre van Akerman te steunen en te valoriseren.
Om meer te weten te komen over de aanduiding van Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles als ‘Greatest Film of all Time’:
- Artikel:
The greatest film of all time: Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles
Een artikel van Laura Mulvey op de site van het British Film Institute.
Laura Mulvey zal een inleiding geven bij de voorstellingen van La Paresse en Golden Eighties op 10.05 om 21:00 en bij haar eigen film Riddles of the Sphinx, op 10.05 om 19:00.
De restauratie van Demain on déménage is gesteund en gefinancierd door Belspo, het Centre du Cinéma et de l’Audiovisuel de la Fédération Wallonie-Bruxelles, de Europese Unie – NextGenerationEU en de Nationale Loterij en haar spelers.
