ARTISTS IN FOCUS
Ulrike Ottinger
Theatrum Mundi
De Duitse regisseuse Ulrike Ottinger is een cruciale figuur in de heropleving van de (West-)Duitse cinema in de jaren 1970. Minder bekend dan een pak van haar vooral mannelijke landgenoten, is haar feministische, vaak avant-gardistische werk met een grote gevoeligheid voor LGBTQIA+ thema’s minstens zo belangrijk. CINEMATEK presenteert een (zo goed als) volledige retrospectieve van haar oeuvre, een unieke gebeurtenis, want haar werk is de voorbije halve eeuw nauwelijks in België vertoond.
Ulrike Ottinger (° 1942) studeerde aan de Akademie der Bildenden Künste München en werkte een tijd als schilder, met name in het Parijs van de jaren 1960. In de recente documentaire Paris Calligrammes blikt ze terug op die woelige tijd. Begin jaren 1970 wierp ze zich vol overgave op het medium film. Daarbij trok ze zich niets aan van gangbare formele of inhoudelijke regels. Niet verwonderlijk dat Ottinger geregeld opdook in ons vroegere Âge d’Or Festival, waarin CINEMATEK films toonde die omwille van hun originaliteit, de singulariteit van het onderwerp of schriftuur bewust afweken van de cinematografische norm, en zocht naar poëtische en subversieve films. Poëtische en subversief, laat dat nu net twee adjectieven zijn die geknipt zijn voor het werk van Ottinger.
Haar films eisen veel van de kijker, omdat ze geregeld heel lang zijn, een ongewone vertelvorm hebben, er heel apart in geacteerd wordt, of soms een combinatie van al die factoren. Maar u krijgt er ook veel voor terug. Neem nu Johanna D’Arc of Mongolia waarin een bont westers gezelschap, met voorop Lady Windermere, over de trans-Siberische spoorlijn reist. Als ze moeten overstappen op de trans-Mongoolse lijn verandert de toon van de film en laat Ottinger de Mongoolse acteurs op heel theatrale wijze oude rituelen opvoeren. Johanna D’Arc of Mongolia is een kantelpunt in het oeuvre van Ottinger. Voordien overheerst haar recalcitrant-feministische aanpak, zoals in Freak Orlando, waarbij ze Virgina Woolfs Orlando en Tod Brownings Freaks combineert en binnenstebuiten keert, of Bildnis einer Trinkerin, door Angela McRobbie omschreven als een “feest van lesbisch punk-antirealisme.”
Na Johanna legt Ottinger zich almaar vaker toe op documentaires, vaak met een etnografische inslag en geregeld van een ongewone lengte. Zoals Taiga dat enkele jaren na Johanna volgt: een vijfhonderd minuten durend verslag van een reis door het noorden van Mongolië. Of Südostpassage, een zes uur durende zoektocht naar vergeten zielen in Oost-Europa en Turkije. Wat lengte betreft slaat ze alles met Chamissos Schatten, een tocht door de Beringstraat gevat in twaalf uur film. De laatste decennia waagt Ottinger zich amper nog aan fictie, maar als ze het doet (Zwölf Stühle) blijkt ze nog even eigenzinnig als in de jaren 1970 en 1980. Het unieke talent van Ulrike Ottinger valt te (her)ontdekken in CINEMATEK.
- Copyright foto's :
- Ulrike Ottinger
In samenwerking met
Donderdag 26.12 19:00 LEDOUX Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Freak Orlando
- Ulrike Ottinger, BRD 1981 ⁄ Delphine Seyrig, Magdalena Moctezuma, Eddie Constantine ⁄ kleur ⁄ 127' ⁄ OND: EN
Supermarkt-oudheid, de middeleeuwen op een industrieterrein, de Inquisitie bij de nazi’s en moderne freakshows: Orlando doorkruist de eeuwen en gendercategorieën samen met de 'freaks' van elk tijdperk. Een camp werkstuk, verdeeld in vijf non-narratieve segmenten, geïnspireerd door Virginia Woolfs gelijknamige roman.
Voorstelling op 20.02 voorafgegaan door een inleiding in het Frans.
+ INTRO
Woensdag 01.01 20:00 PLATEAU Cart
Maandag 06.01 18:00 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Dorian Gray dans le miroir de la presse à sensation
Dorian Gray im Spiegel der Boulevardpresse
- Ulrike Ottinger, BRD 1984 ⁄ Veruschka von Lehndorff, Delphine Seyrig, Tabea Blumenschein ⁄ kleur ⁄ 151' ⁄ OND: FR - NL
Frau Dr. Mabuse, hoofd van een internationale persgroep creëert als promotiemiddel de jonge, rijke en knappe Dorian Gray die ze in de surreële kunstwereld buitensporige avonturen laat beleven.
Zondag 05.01 18:00 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
China. Die Künste – der Alltag
- Ulrike Ottinger, Duitsland 1985 ⁄ kleur ⁄ 270' ⁄ OND: EN
Een reisverslag van vierenhalf uur waarin Ottinger een nieuwe manier zoekt om een andere cultuur te bekijken. Vormelijk heeft ze zich laten beïnvloeden door Chinese natuurschilderkunst. “Als ik bijvoorbeeld een marktplein zou filmen, zou ik heel langzaam en gestaag over het plein pannen, in plaats van te proberen het beeld in zijn geheel vast te leggen."
Dinsdag 07.01 19:00 LEDOUX Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Johanna d’Arc of Mongolia
- Ulrike Ottinger, BRD 1989 ⁄ Lydia Billiet, Inès Sastre ⁄ kleur ⁄ 167' ⁄ OND: FR
Delphine Seyrig reist op de trans-Siberische spoorlijn naar China om er als etnologe veldwerk te leiden. Interessante microcosmos voor Ottingers eigenzinnige verhalen. Een mengsel van een vrouwenfilm en een roadmovie.
Vrijdag 10.01 20:00 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Compte à rebours
Countdown
- Ulrike Ottinger, Duitsland 1990 ⁄ kleur ⁄ 188' ⁄ OND: FR
De Deutsche Mark, uit West-Duitsland, verving vanaf 1 juli 1990 de Oost-Duitse Mark der DDR. Deze gelijkschakeling van het betaalmiddel, de deutsch-deutschen Währungsunion, was een cruciale step in de Duitse eenmaking. In deze docu die op 22 juni begint, telt Ottinger af naar dat sleutelmoment.
Zaterdag 11.01 13:30 PLATEAU Cart
Ottinger noemt deze ruim acht uur durende docu, verdeeld in 38 hoofdstukken “een reis naar de yak- en rendiernomaden in het noordelijke land van de Mongolen”, met name de Darkhad en de Uriankhai. Al eindigt ze wel in het stedelijke Ulaanbaatar. Een verhaal over verweerde tradities en de hoop ze levend te houden.
Maandag 13.01 21:00 LEDOUX Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Exil Shanghai (PART 1)
- Ulrike Ottinger, Duitsland 1997 ⁄ kleur ⁄ 150' ⁄ OND: EN
In de jaren 1930 was Shanghai een van de laatste toevluchtsoorden voor Europese joden. In deze bijna vijf uur durende mozaïek brengt Ottinger die vergeten gemeenschap voor het voetlicht en praat ze met zes joden (van Russische, Duitse of Oostenrijkse afkomst) die er geleefd hebben of geboren zijn, maar ondertussen verhuisd zijn naar Californië.
Woensdag 15.01 21:30 LEDOUX Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Exil Shanghai (PART 2)
- Ulrike Ottinger, Duitsland 1997 ⁄ kleur ⁄ 125' ⁄ OND: EN
In de jaren 1930 was Shanghai een van de laatste toevluchtsoorden voor Europese joden. In deze bijna vijf uur durende mozaïek brengt Ottinger die vergeten gemeenschap voor het voetlicht en praat ze met zes joden (van Russische, Duitse of Oostenrijkse afkomst) die er geleefd hebben of geboren zijn, maar ondertussen verhuisd zijn naar Californië.
Vrijdag 17.01 20:00 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Passage du Sud-Est. Un voyage vers les nouvelles taches blanches sur la
carte de l’Europe
Südostpassage I Wroclaw-Var
- Ulrike Ottinger, Duitsland 2002 ⁄ ZW + kleur ⁄ 128' ⁄ OND: EN
In drie delen zoekt Ottinger in de uithoeken van Europa mensen voor wie het einde van de Koude Oorlog niets veranderd heeft en die vergeten lijken door de rest van de wereld. Ze reist van Berlijn door Oost-Europa, ze bezoekt Odessa en ook Istanboel. “De bitterste armoede vind je waar de bus niet meer stopt."
Zondag 19.01 18:00 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Südostpassage (Odessa, Istanbul)
- Ulrike Ottinger, Duitsland 2002 ⁄ ZW + kleur ⁄ 235' ⁄ OND: EN
In drie delen zoekt Ottinger in de uithoeken van Europa mensen voor wie het einde van de Koude Oorlog niets veranderd heeft en die vergeten lijken door de rest van de wereld. Ze reist van Berlijn door Oost-Europa, ze bezoekt Odessa en ook Istanboel. “De bitterste armoede vind je waar de bus niet meer stopt."
Dinsdag 21.01 19:00 LEDOUX Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Prater
- Ulrike Ottinger, Oostenrijk, Duitsland 2007 ⁄ Elfriede Jelinek, Veruschka von Lehndorff, Peter Fitz, Elfriede Gerstl ⁄ kleur ⁄ 108' ⁄ OND: EN
Een docu over het wereldberoemde Prater amusementspark in Wenen (zie bv. The Third Man), waarvan de geschiedenis verteld wordt door de hoofdrolspelers, gelaardeerd met citaten uit films, commentaar van bezoekers en teksten van Elias Canetti en Elfriede Jelinek.
Woensdag 22.01 18:00 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Zwölf Stühle
- Ulrike Ottinger, Duitsland 2004 ⁄ Georgiy Deliev, Irina Tokarchuk, Olga Ravitzkaya ⁄ kleur ⁄ 198' ⁄ OND: EN
Meer dan dertig jaar na de adaptatie door Mel Brooks, neemt Ottinger de gelijknamige satirische roman onder handen over een schattenjacht (juwelen die in een van twaalf stoelen verstopt zijn) in de jaren 1920 in Oekraïne. Ze kiest bewust voor een anachronistische aanpak met kostuums uit die tijd tegen een hedendaagse achtergrond.
Maandag 27.01 19:00 LEDOUX Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
The Korean Wedding Chest
- Ulrike Ottinger, Duitsland 2009 ⁄ kleur ⁄ 82' ⁄ OND: EN
Voor Ottingers doen opvallend korte documentaire over Koreaanse huwelijksgebruiken Ze slaagt erin de botsing tussen oude tradities en moderne tendensen te filmen met een lichtjes surrealistische toets.
Zaterdag 01.02 18:00 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Unter Schnee (FR)
- Ulrike Ottinger, Duitsland 2011 ⁄ Takamasa Fujima, Kiyotsugu Fujima ⁄ kleur ⁄ 103' ⁄ OND: FR
In de Japanse regio Echigo liggen sommige dorpen een half jaar onder een sneeuwtapijt. Ottinger bestudeert de invloed daarvan op het plaatselijke leven met deze opmerkelijke mix van documentaire en kabukitheater.
Zondag 02.02 20:00 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Unter Schnee (EN)
- Ulrike Ottinger, Duitsland 2011 ⁄ Takamasa Fujima, Kiyotsugu Fujima ⁄ kleur ⁄ 103' ⁄ OND: EN
In de Japanse regio Echigo liggen sommige dorpen een half jaar onder een sneeuwtapijt. Ottinger bestudeert de invloed daarvan op het plaatselijke leven met deze opmerkelijke mix van documentaire en kabukitheater.
Donderdag 06.02 19:00 LEDOUX Cart
Ottingers bijdrage aan de anthologiefilm Ten Ten is een ingedikte versie van The Korean Wedding Chest (Seoul Women Happiness). Ottinger graaft in haar en haar vaders verleden omdat objecten voortleven dankzij herinneringen (Still Moving). Een hoge ambtenaar uit tsaristisch Rusland valt in een diepe slaap en ontwaakt 20 jaar later in de Sovjet-Unie (Das Exemplar).
Zaterdag 08.02 11:00 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Chamissos Schatten
- Ulrike Ottinger, Duitsland 2016 ⁄ kleur ⁄ 720' ⁄ OND: EN
In het spoor van avontuurlijke zeevaarders uit vervlogen tijden, zoals Adelbert von Chamisso en James Cook, trekt Ottinger door de Beringstraat tussen Alaska en het Russische schiereiland Kamtsjatka. Ze observeert de landschappen, de fauna en flora, de bewoners en natuurlijk de zee.
Donderdag 20.02 19:00 LEDOUX Cart
Lezingen, inleidingen, workshops...
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
OUR STORY
Our Story: Freak City, Camp Art : & the Cinema of Ulrike Ottinger
LEZING
Petite histoire du camp dans le cinéma queer
- OUR STORY ⁄ FR ⁄ VRIJE TOEGANG
Our Story vous propose une courte conférence sur le camp, une des notions les plus volatiles et discutées de la queer theory. Intimement lié à l’histoire du drag et, avant cela, à celle des sous-cultures gays de l’Angleterre moderne, le camp est une pratique parodique, où l’outrance et le mauvais goût sont pensés comme tactiques de résistance queer. Le camp distord jusqu’à l’excès les conventions esthétiques et morales de la culture dominante. Il bafoue l’iconographie chrétienne, dégrade les portraits de la famille nucléaire, trashe le capitalisme et la société de consommation. Il se fait le royaume des rebuts et des rejeté·es et affectionne les sujets monstrueux – carnavalesques ou gothiques – et ce, jusqu’à parfois tomber dans des formes d’exotisation ou d’orientalisme.
Donderdag 20.02 20:30 LEDOUX Cart
OUR STORY
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Our Story: Freak City, Camp Art : & the Cinema of Ulrike Ottinger
Freak Orlando
- Ulrike Ottinger, BRD 1981 ⁄ Delphine Seyrig, Magdalena Moctezuma, Eddie Constantine ⁄ kleur ⁄ 127' ⁄ OND: FR
Supermarkt-oudheid, de middeleeuwen op een industrieterrein, de Inquisitie bij de nazi’s en moderne freakshows: Orlando doorkruist de eeuwen en gendercategorieën samen met de 'freaks' van elk tijdperk. Een camp werkstuk, verdeeld in vijf non-narratieve segmenten, geïnspireerd door Virginia Woolfs gelijknamige roman.
Voorstelling op 20.02 voorafgegaan door een inleiding in het Frans.
+ INTRO
Zondag 23.02 20:00 LEDOUX Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Paris Calligrammes
- Ulrike Ottinger, Duitsland 2020 ⁄ Simone de Beauvoir, Jenny Agutter, Fanny Ardant ⁄ kleur ⁄ 129' ⁄ OND: FR
In een heel persoonlijke film neemt Ottinger ons mee naar het Parijs van de jaren 1960 waar ze als jonge schilder woonde en de veranderingen die uiteindelijke tot mei 1968 zouden leidden aan den lijve ondervonden heeft. Geen belijdenislyriek, maar een cinematografisch gedicht over de lichtstad.
Vrijdag 06.12 19:00 LEDOUX Cart
Lezingen, inleidingen, workshops...
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Berlinfieber – Wolf Vostell
- Ulrike Ottinger, Duitsland 1973 ⁄ kleur ⁄ 12' ⁄ NO DIALOGUE
Superbia - L’Orgueil
Superbia – Der Stolz
- Ulrike Ottinger, Duitsland 1986 ⁄ Delphine Seyrig, Irm Hermann, Else Nabu ⁄ kleur ⁄ 16' ⁄ OND: FR
Usinimage
- Ulrike Ottinger, Duitsland 1987 ⁄ kleur ⁄ 10' ⁄ NO DIALOGUE
Ester. Ein Purimspiel in Berlin
- Ulrike Ottinger, Duitsland 2002 ⁄ György Konrád, Genrietta Liakhorvitskaia, Michael Enenstein ⁄ ZW + kleur ⁄ 32' ⁄ OND: DE - EN
Korte docu over een tweedelige happening van Fluxuskunstenaar Wolf Vostell (Berlinfieber). Ottingers bijdrage aan de anthologiefilm Seven Women, Seven Sins handelt over de hoofdzonde hoogmoed (Superbia - Der Stolz). Een compilatie van industriële en stedelijke omgevingen uit Ottingers Berlijnse trilogie (Usinimage). En, tot slot, een parabel over de moed om naar een ander land te migreren, tevens een grappig eerbetoon aan geluk in tegenspoed, verteld door György Konrád (Ester).
Gevolgd door een gesprek in het Frans tussen Ulrike Ottinger en Marie Vermeiren (Elles Tournent!).
+ GAST
Zaterdag 07.12 19:00 LEDOUX Cart
Lezingen, inleidingen, workshops...
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Aller jamais retour
Ticket of No Return
Bildnis einer Trinkerin
- Ulrike Ottinger, BRD 1979 ⁄ Tabea Blumenschein, Lutze, Magdalena Montezuma ⁄ kleur ⁄ 108' ⁄ OND: FR - NL
Portret van een rijke vreemdelinge die zich probeert dood te drinken tegen de achtergrond van Berlijn, onthuld in een groteske sightseeingtrip. Typisch voorbeeld van Ottingers hooglijk gestileerde cinema die met het (visueel!) delirium flirt.
In aanwezigheid van Ulrike Ottinger.
+ GAST
Maandag 09.12 18:00 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Laocoon et Fils
Laokoon & Söhne
- Ulrike Ottinger, Tabea Blumenschein, Duitsland 1975 ⁄ Ulrike Ottinger, Tabea Blumenschein ⁄ ZW ⁄ 50' ⁄ OND: FR
Dat ze als baby met haar joodse moeder drie jaar ondergedoken leefde, beïnvloedde Ottingers langspeeldebuut. En ook Virginia Woolfs Orlando vormde een inspiratiebron. Met veel elementen die in latere films opduiken: een aparte vrouw, een ongewoon land en een reeks magische transformaties die leiden tot excentrieke personages.
Woensdag 11.12 20:15 PLATEAU Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Laokoon & Söhne
- Ulrike Ottinger, Tabea Blumenschein, Duitsland 1975 ⁄ Ulrike Ottinger, Tabea Blumenschein ⁄ ZW ⁄ 50' ⁄ OND: EN
Dat ze als baby met haar joodse moeder drie jaar ondergedoken leefde, beïnvloedde Ottingers langspeeldebuut. En ook Virginia Woolfs Orlando vormde een inspiratiebron. Met veel elementen die in latere films opduiken: een aparte vrouw, een ongewoon land en een reeks magische transformaties die leiden tot excentrieke personages.
Donderdag 12.12 21:30 LEDOUX Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
L’Éblouissement des matelots bleus
Die Betörung der blauen Matrosen
- Ulrike Ottinger, Duitsland 1975 ⁄ Valeska Gert, Tabea Blumenschein, Rosa Von Praunheim ⁄ kleur ⁄ 47' ⁄ OND: EN
Een mysterieuze vogelvrouw en twee blauwe matrozen zijn maar enkele van de bizarre personages die opduiken in deze collagefilm waarin heel uiteenlopende geluiden en vormen van muziek vermengd worden, net als citaten van Apollinaire of de Amerikaanse entertainmentindustrie.
Dinsdag 17.12 19:00 LEDOUX Cart
Ulrike Ottinger : Theatrum Mundi
Madame X: An Absolute Ruler
Madame X – Eine absolute Herrscherin
- Ulrike Ottinger, Duitsland 1978 ⁄ Tabea Blumenschein, Yvonne Rainer, Monika von Cube, Roswitha Janz ⁄ kleur ⁄ 137' ⁄ OND: EN
Vrouwen die genoeg hebben van de dagelijkse sleur, meren aan op een lesbisch piratenschip. Het begin van een verknipt avontuur. Die Zeit: “Wat de film verontrustend maakt, is dat vrouwen zich gewillig overgeven aan de fascinatie van machtsrituelen en − in de verbeelding van mannen − de zachtheid van andere vrouwenfilms afwijzen, die liefde zonder zorgen beloven".