CINEMATEK, Filmmuseum
De meeste mensen kunnen zonder moeite uitleggen wat een museum of bibliotheek is, een “Cinémathèque” of Film archief daarintegen is vaak complexer. Wat houdt de term “Cinémathèque” in en welke rol vervult deze instelling? Wat gebeurt er achter de schermen wanneer de projectoren uit zijn en het publiek naar huis is? In twee artikelen zal de dubbele rol van CINEMATEK verkend worden—zowel als museum als in de opdracht tot conservatie en restauratie. We zullen de geschiedenis van onze verschillende locaties presenteren en u uitnodigen deze te verkennen via een online interactieve 3D-tour.
In de jaren dertig ontstonden de eerste filmarchieven, een periode waarin men zich steeds meer bewust werd van het verdwijnen van stille films en het belang van het bewaren en verzamelen van deze werken. In België richtten Henri Storck, André Thirifays en Pierre Vermeylen in 1938 het Filmarchief op. Onder leiding van Jacques Ledoux groeide dit archief zo’n twintig jaar later uit tot Het Koninklijk Belgisch Filmarchief.
Het Koninklijk Belgisch Filmarchief, het grootste filmarchief van België, is toegewijd aan het bewaren van niet alleen films, maar ook alles wat met de geschiedenis van de cinema te maken heeft: antieke posters, setfoto's, promotiemateriaal, scripts, correspondentie, synopsissen, en ook pre-cinema uitvindingen zoals toverlantaarns, phenakistoscopen, zoötropen en andere flipboeken, evenals projectieapparatuur.
Als een plek van herinnering en erfgoed is het filmarchief toegewijd aan het overdragen en presenteren van deze onschatbare collectie aan het publiek, zodat zij 130 jaar filmgeschiedenis kunnen verkennen via het filmmuseum en het documentatiecentrum.
Kort na de oprichting van het Koninklijk Belgisch Filmarchief in 1938, begonnen steeds meer initiatieven voor filmvertoningen zich te ontwikkelen. In 1944 bood het “Écran du Séminaire des Arts” een tiental jaarlijkse vertoningen aan in de Henry Le Boeufzaal van het prestigieuze Paleis voor Schone Kunsten. Deze vertoningen waren een groot succes. Geleidelijk aan ontstond het idee om een museum op te richten, en Jacques Ledoux werkte samen met architect Constantin Brodzki en kunstenaar Corneille Hannoset om elk detail te ontwerpen, van de tentoonstellingsruimte tot de zitplaatsen en de grafische vormgeving van de programma’s. Het werk duurde vijf jaar, en in 1962 werd het museum ingewijd. Vijf jaar later opende een permanente tentoonstellingsruimte. Veertig jaar lang kwamen cinefielen, beginnende filmmakers en gevestigde regisseurs hier om hun passie te voeden en de schatten van de collecties van het filmarchief te ontdekken.
In januari 2009, na tweeënhalf jaar renoveren, heropende het Filmmuseum zijn deuren onder de nieuwe naam CINEMATEK.
CINEMATEK is het hele jaar door open voor iedereen en biedt dagelijks meerdere vertoningen aan. Filmprojecties vormen de kern van de activiteiten van het museum, aangevuld met tentoonstellingen – een permanente in de WUNDERKAMMER, waar pre-cinema objecten worden tentoongesteld, en tijdelijke tentoonstellingen die aansluiten bij de programmerong. Het museum biedt ook een brede waaier aan educatieve activiteiten aan, gericht op zowel jong als oud, die de diversiteit van de programmering meer in context plaatst.
In CINEMATEK worden het hele jaar door dagelijks films vertoond in twee zalen. De grootste zaal heet ‘Ledoux’, een eerbetoon aan Jacques Ledoux, de eerste conservator van het filmarchief van 1948 tot 1988. De kleinere zaal heet ‘Plateau’, vernoemd naar Joseph Plateau, een Belgische wetenschapper die wordt beschouwd als een van de pioniers van de cinema dankzij zijn uitvinding van de phenakistiscoop. Deze zaal, gebouwd in 1982, was oorspronkelijk de enige bioscoopzaal ter wereld zonder geluidsinstallatie. Sinds de heropening in 2009 is Plateau geschikt voor alle soorten films, maar de zaal wordt nog steeds voornamelijk gebruikt voor vertoningen van stille films. Beide zalen hebben ruimte voor een pianist om stille films live te begeleiden, een unieke en gekoesterde traditie van het instituut. De projectiecabine is uitgerust met zowel analoge als digitale projectoren, wat CINEMATEK een van de laatste plekken in België maakt waar je nog films op pellicule kan zien.
CINEMATEK heeft ook een virtuele rondleiding gecreëerd van het museum, de filmzalen en de projectiecabine. Je kunt de Art Deco ingang verkennen, ontworpen door Victor Horta, waarin het museum is gevestigd, de stukken bewonderen die deel uitmaakten van de tijdelijke tentoonstelling in 2021 die aan Jacques Ledoux was gewijd, of de geschiedenis van de pre-cinema ontdekken in de WUNDERKAMMER. Ga je naar beneden, dan kun je onze twee filmzalen, Ledoux en Plateau, ontdekken en alle films die de muren van onze projectiecabine sieren proberen te herkennen.
Het bewaren van audiovisueel erfgoed en het mogelijk maken voor het publiek om van een film in de best mogelijke omstandigheden te genieten, of het nu in zijn originele formaat of gerestaureerd is, zijn de belangrijkste taken van een filmarchief. Het zien van een originele 35mm-afdruk van een bekend of minder bekend pareltje op het grote scherm blijft altijd een unieke zintuiglijke ervaring, zoals geen ander.
De twee online interactieve 3D-tours:
- This virtual tour was created with the support of
- visit.brussels
