CLASSICS & ANTHOLOGIES
Derek Jarman
Derek Jarman (1942-1994) ontwikkelde zich tot een filmmaker voor wie cinema niet primair verhalen vertellen was, maar veeleer wereldbeelden scheppen – beelden waarin tijd, kleur, geluid en zelfs afwezigheid even betekenisvol zijn als personages of plot. Zijn filmische traject toont een geleidelijke verplaatsing van het fysieke naar het zichtbare als grensgebied: wat we zien, wat we ervaren, en wat tussen zien en niet-zien ligt. CINEMATEK biedt een volledig overzicht van zijn lange films.
Jarman eindigde zijn regisseurscarrière met zijn meest radicale werk, Blue. In die film bestaat het scherm vrijwel geheel uit één vaste kleur – International Klein Blue – terwijl op de soundtrack muziek en fragmenten van gedachten en herinneringen te horen vallen, onder andere Jarmans reflecties over diens lichaam, ziekte (aids) en zijn geleidelijke blindheid. Het beeld trekt zich terug, het visuele wordt geminimaliseerd; de film dwingt de kijker de scheidslijn te betreden tussen zien en niet-zien, tussen kleur als ervaring en als herinnering.
Jarman was een beeldkunstenaar die film gebruikte om schilderijen, rituelen en lichamen te ontleden. Zoals in Caravaggio, waarin het leven van de schilder centraal staat, maar niet op de traditionele biografische manier. Licht en schaduw, composities van schilderijen, de fysieke aanwezigheid van lichamen, en het gebruik van anachronismen zijn de bouwstenen van Jarmans visie op Caravaggio. Hij transformeert schilderijen tot tableaux vivants die hij afwisselt met verhalende fragmenten. Ook in Wittgenstein zien we hoe Jarman de conventies van de biopic ombuigt. Hij stelt het denken centraal: de film bevat scènes die eerder sketches zijn, fragmentarisch, vaak minimalistisch ingericht (donker decor, weinig rekwisieten), waardoor de aandacht verschuift van plot naar idee, van personage naar taal. Wittgensteins filosofie – zijn noties van taal, logica en grens van wat gezegd kan worden – is niet alleen het onderwerp, maar ook een vormgevend element.
Politiek, lichaam en queeridentiteit lopen bij Jarman onontkoombaar door elkaar. Al in zijn langspeeldebuut Sebastiane werkt hij met homo-erotische subteksten, expliciete verlangens en provocaties die de filmtaal zelf ontregelen. Edward II is een homoseksuele interpretatie van een klassiek koningsdrama, waarin machtsstrijd en queerliefde onlosmakelijk verbonden zijn. In The Last of England verbeeldt hij de erosie van Thatchers Groot-Brittannië via een fragmentarische montage, een visuele koorts die de marginalisering van queeridentiteiten tastbaar maakt. Natuur, vergankelijkheid en handwerk verschijnen ook in The Garden en in de manier waarop Jarman kleding, decors en super-8 combineert tot tactiele poëzie.
Kijkend naar Jarmans loopbaan valt op dat zijn radicaliteit niet stoelt op schokeffecten maar op het consequent herwaarderen van filmische middelen: kleur als drama, geluid als verhalend element, leegte als aanwezigheid. Hij verkiest collage boven lineair vertellen, sensualiteit boven plotcoherentie, subjectieve kleur- en klankervaring boven objectieve weergave. Daarmee worden zijn films zelf een daad van verzet tegen normatieve structuren en een uitnodiging tot alternatieve manieren van kijken en luisteren. Zijn nalatenschap is die van een regisseur die niet alleen verhalen vertelde, maar het idee van cinema zelf herschreef.
In samenwerking met
Met de financiële bijdrage van
Donderdag 11.12 19:00 LEDOUX Cart
Derek Jarman
Âge d’Or : Week-end
Lezingen, inleidingen, workshops...
Edward II
- Derek Jarman, UK 1991 ⁄ Steven Waddington, Andrew Tiernan, Tilda Swinton ⁄ kleur ⁄ 90' ⁄ OND: FR - NL
Bewerking van Marlowes stuk over Engelands eerste en enige openlijk homoseksuele vorst die vrouw en koninkrijk verwaarloosde ten voordele van zijn minnaar, en adel en clerus tegen zich in het harnas joeg. Via bewuste anachronismen trekt Jarman parallellen met onze tijd.
Voorstelling voorzien van tweetalige inleiding en nagesprek met de leden van de jury van de Âge d’Or prijs 1991. Pieter van Bogaert (filmcriticus), Stéphane Olivier (lid van (het voormailige) Transquinquennal), Stefan van Camp (kunsthistoricus).
+ GAST
Zondag 21.12 21:15 LEDOUX Cart
Derek Jarman
Sebastiane
- Derek Jarman, Paul Humfress, UK 1976 ⁄ Leonardo Treviglio, Barney James, Neil Kennedy ⁄ kleur ⁄ 85' ⁄ OND: FR
Een gedurfde en esthetisch geladen film die de christelijke martelaar Sebastiaan herinterpreteert via een queer blik. Met dialogen volledig in het (keuken)Latijn, opgenomen in Sardinië, schetst Jarman een wereld van verlangen, macht, verzet en religie. Visuele poëzie vol symboliek.
Woensdag 07.01 19:00 LEDOUX Cart
Derek Jarman
Lezingen, inleidingen, workshops...
Jubilee
- Derek Jarman, UK 1978 ⁄ Jenny Runacre, Jordan, Adam Ant ⁄ kleur ⁄ 105' ⁄ V: EN ⁄ OND: —
Wanneer Elizabeth I, met hulp van de alchemist John Dee, 400 jaar in de toekomst kijkt, ontdekt ze een Engeland in verval: geweld, nihilisme, politieke corruptie & punkguerrilla’s die de straten regeren. Een esthetiek tussen underground, performance & maatschappijkritiek.
Voorstelling ingeleid in het Frans door Hermine Demoriane, zangeres en actrice van de film.
+ INTRO
Zondag 18.01 21:00 LEDOUX Cart
Derek Jarman
La Tempête
The Tempest
- Derek Jarman, UK 1979 ⁄ Heathcote Williams, Toyah Willcox, Karl Johnson ⁄ kleur ⁄ 94' ⁄ OND: FR - NL
Jarmans zeer idiosyncratische, speelse versie van Shakespeares laatste werk, een meditatie over macht en onschuld, droom en realiteit. De beelden zijn even rich and strange als de poëzie van de Bard. Jarman blijft trouw aan Shakespeare met opmerkelijke visuele overgangen tussen pracht en verval.
Donderdag 22.01 19:00 LEDOUX Cart
OUR STORY
Derek Jarman : a Space Where I Could Paint My Garden : Our Story
Derek Jarman
Lezingen, inleidingen, workshops...
The Angelic Conversation
- Derek Jarman, UK 1985 ⁄ Paul Reynolds, Phillip Williamson, Judi Dench ⁄ ZW + kleur ⁄ 80' ⁄ OND: FR - NL
Een lyrisch en meditatief visueel essay, gefilmd op Super 8, waarin beelden van rotsen, zee, tuinen en stille landschappen samengaan met de stem van Judi Dench die 14 Shakespeare-sonnetten voordraagt. Homo-erotisch verlangen, schoonheid en vergankelijkheid – zonder dialoog, met muziek van Coil.
Voorafgegaan door een inleiding in het Frans.
+ INTRO
Zondag 25.01 21:00 LEDOUX Cart
Derek Jarman
Caravaggio
- Derek Jarman, UK 1986 ⁄ Nigel Terry, Sean Bean, Tilda Swinton ⁄ kleur ⁄ 92' ⁄ OND: NL
Leven en werk van de Italiaanse barokschilder, wiens christelijke en mythologische onderwerpen doordrongen waren van homo-erotiek – een kunstenaar waarmee Jarman zich sterk identificeert. Hij trekt parallellen met het lot van de (homo)kunstenaar in deze tijd en tracht in haast elke scène het licht van Caravaggio’s schilderijen na te bootsen.
Dinsdag 27.01 19:00 LEDOUX Cart
Derek Jarman
Aria
- Nicolas Roeg, Charles Sturridge, Jean-Luc Godard, Julien Temple, Bruce Beresford, Robert Altman, Franc Roddam, Ken Russell, Derek Jarman, UK, USA 1987 ⁄ Theresa Russell, Buck Henry, John Hurt, Beverly D'Angelo ⁄ kleur ⁄ 98' ⁄ muziek
Omnibusfilm waarvoor enkele van de belangrijkste regisseurs van het moment (en enkele anderen) een kortfilm maken rond één of meerdere opera-aria’s, van Verdi over Lully tot Puccini. Jarmans bijdrage is een illustratie van Depuis le jour uit Louise van Charpentier gezongen door Leontyne Pryce.
Zondag 01.02 21:00 LEDOUX Cart
Derek Jarman
The Last of England
- Derek Jarman, UK 1987 ⁄ Tilda Swinton, Nigel Terry, Jonathan Phillips ⁄ kleur ⁄ 90' ⁄ OND: FR
Een visueel gedicht vol woede en schoonheid. Jarmans rauwe afscheid van een land verscheurd door Thatcherisme. Met super 8-beelden, queerness en een punkesthetiek schetst hij een dystopisch Engeland. Een experimentele, barokke collage van verleden en protest, zonder compromissen.
Donderdag 05.02 19:00 LEDOUX Cart
Derek Jarman
War Requiem
- Derek Jarman, UK 1988 ⁄ Laurence Olivier, Nathaniel Parker, Tilda Swinton, Sean Bean ⁄ ZW + kleur ⁄ 92' ⁄ V: EN ⁄ OND: —
Filmbewerking van Benjamin Brittens gelijknamige oratorium met het leven van Wilfried Owen (de dichter van WO I) als enig narratief houvast. Jarman toont de gruwel van oorlog en de kwetsbaarheid van de mens. Laurence Olivier in zijn laatste rol.
Voorstelling ingeleid in het Frans door yann beauvais, filmmaker.
+ INTRO
Zondag 15.02 19:45 LEDOUX Cart
Derek Jarman
Wittgenstein
- Derek Jarman, UK, Japan 1993 ⁄ Karl Johnson, Michael Gough, Tilda Swinton ⁄ kleur ⁄ 71' ⁄ OND: NL - FR
Jarman transformeert het leven van de filosoof tot een speels, theatraal en queer gedachte-experiment. Geen klassieke biopic, maar een reeks surrealistische scènes, gefilmd in een zwart vacuüm. Jarman toont Wittgensteins obsessie met taal, logica en identiteit, en stelt tegelijk de vraag: hoe verfilm je denken?
Donderdag 19.02 19:00 LEDOUX Cart
Lezingen, inleidingen, workshops...
OUR STORY
Derek Jarman
Derek Jarman : a Space Where I Could Paint My Garden : Our Story
LEZING
Le sexe sur la lande est une idylle avant la chute
- Cy Lecerf Maulpoix ( Cinéfiltres - ÂGE D'OR ) ⁄ FR ⁄ 120 ⁄ VRIJE TOEGANG
« Le sexe sur la lande est une idylle avant la chute » écrit Derek Jarman dans son journal. Des jardins secrets de l’adolescence à la lande londonienne de Hampstead ou son jardin de Prospect Cottage, l’artiste jardinier est en quête d’une idylle en clair-obscur. Le désir chevillé au corps, il arpente des paysages abimés, traversés par des communautés d’indésirables. Au gré de différentes images et d’extraits de films inédits, le chercheur et auteur Cy Lecerf Maulpoix nous propose de suivre ses pas à travers une nature moderne à laquelle il s’était tant attaché.
Donderdag 19.02 21:00 LEDOUX Cart
OUR STORY
Derek Jarman : a Space Where I Could Paint My Garden : Our Story
Derek Jarman
Lezingen, inleidingen, workshops...
The Garden
- Derek Jarman, UK, BRD 1990 ⁄ Tilda Swinton, Johnny Mills, Kevin Collins ⁄ ZW + kleur ⁄ 91' ⁄ V: EN ⁄ OND: —
Jarman bracht zijn laatste jaren door in een huisje met een tuin in de schaduw van een kerncentrale, aan de Engelse kust. Die tuin werd het centrum van zijn bestaan, vandaar deze autobio-video-meditatie op film, vol bijbelse symboliek rond AIDS en homofobie. Pijn en poëzie met Tilda Swinton als een madonna.
Voorstelling ingeleid in het Frans door Cy Lecerf Maulpoix, schrijver.
+ INTRO
Zaterdag 28.02 21:15 LEDOUX Cart
De bijna blinde Jarman beperkt het beeld tot het blauw van Yves Klein. De klankband, op muziek van Simon Fisher-Turner, met dagboekstukken en commentaren is des te indringender. Het was Jarmans laatste film, maar ook een late film van een ervaren kunstenaar met een uitgepuurde esthetiek.