Herontdekking van een verloren Filipijnse klassieker in het archief van CINEMATEK

Herontdekking van een verloren Filipijnse klassieker in het archief van CINEMATEK

Onderzoek binnen het archief van CINEMATEK heeft recent geleid tot de identificatie van Diwata ng Karagatan (De Godin van de zee), een verloren Filipijnse film van Carlos Vander Tolosa uit 1936. De film, dat bijna negentig jaar als verloren werd beschouwd, wordt erkend als ‘national treasure’ en is een van oudste bewaard gebleven titels uit de Filipijnse cinema.

De 35 mm-print, bestaande uit vier bobinnes, werd in 1969 bij CINEMATEK gedeponeerd door het Belgische filmlaboratorium Labor Ciné. Vanwege de fragiele toestand van het nitraat werd in 2003 een veiligheidskopie vervaardigd. Destijds was de film geregistreerd als Franse productie onder de titel Ligaya, fille des îles, naar aanleiding van eerdere Europese distributiegegevens uit de late jaren 1930 en 1940. Onderzoek naar de inhoud, credits en herkomst van de film (ondersteund door documentatie uit de bibliotheek en persarchieven van CINEMATEK) toonde aan dat Ligaya, fille des îles overeenkomt met Diwata ng Karagatan, oorspronkelijk uitgebracht in Manila in 1936 en verspreid in Europa onder verschillende titels, waaronder La déesse de la mer, La fée de l’océan en Wong le tyran.

Deze herontdekking kwam tot stand dankzij de inspanningen van de Filipijnse filmhistoricus Nick Deocampo en onderzoeker Louise Baterna, die CINEMATEK in oktober 2024 bezochten om de 35 mm-print te bekijken. Samen met ons team hebben zij de enige bekende overgebleven kopie van de film kunnen bekijken.

De overgebleven versie duurt ongeveer 44 minuten en bevat een Franse commentaartrack, wat erop wijst dat de film voor de Franstalige markt werd bewerkt. Zoals Deocampo opmerkt, werd de film het slachtoffer van vroege vormen van piraterij en misattribuering. De kopie, vermoedelijk in handen van een Franse distributeur, werd ingekort, opnieuw gemonteerd en gepresenteerd als Franse productie. Scènes werden herschikt, inhoud verwijderd en de originele Filipijnse credits gewist, waardoor zowel de culturele context als de bijdragen van cast en crew verloren gingen.

Belgische kranten vermelden vertoningen tussen 1939 en 1944, wat het Europese distributieverloop bevestigt. Hoewel de bewaard gebleven print een ingekorte Franse versie is, blijft het een cruciaal onderdeel van het Zuidoost-Aziatisch filmerfgoed en een waardevol bewijs van de internationale reikwijdte van de vroege Filipijnse cinema. CINEMATEK werkt samen met Filipijnse filminstellingen om mogelijkheden voor digitale conservering en restauratie te onderzoeken, zodat deze herontdekte film opnieuw door publiek en onderzoekers wereldwijd kan worden bestudeerd en bekeken.