Afterimage: For a New Cinema
Ter gelegenheid van de publicatie van The Afterimage Reader (The Visible Press, 2022) en in samenwerking met Courtisane, presenteren we u 12 voorstellingen met films die grotendeels uit de collectie van CINEMATEK komen en die het Britse tijdschrift Afterimage (1970-1987) opnieuw tot leven wekken. Elke voorstelling is verbonden met een nummer van het tijdschrift. De voorstellingen en de expositie met archiefmateriaal werden gecureerd door Mark Webber, die de reader redigeerde, en Simon Field, die de hoofdredacteur was van het tijdschrift. We zijn verheugd hen te verwelkomen, alsook verschillende oud-redacteurs van het tijdschrift die voorstellingen komen inleiden.
Het Britse tijdschrift Afterimage (1970-1987) werd meer dan vijftig jaar geleden opgericht in een tijd die heel erg van de onze verschilt – een tijd van radicale nieuwe richtingen in de internationale cinema en zijn bijhorende manifesten. Doorheen de 13 onregelmatig gepubliceerde nummers, steeds gewijd aan een bepaald thema of een bepaalde filmmaker, was de partijdige positie toegewijd aan de avant-garde, aan een radicale cinema in zowel esthetische als politieke zin, een constante. De vroege nummers promootten politieke cinema zoals die van Godard bij de Dziga Vertov Groep en de films van Straub-Huillet. Ook cruciaal bij het oprichten van het tijdschrift waren de voorbeelden van de zich manifesterende Latijns-Amerikaanse filmmakers die werden gevierd in Julio García Espinosa’s manifest “For an Imperfect Cinema”.
« Niets dat politiek en esthetisch revolutionair was in het domein van het bewegend beeld was Afterimage vreemd, een van die waardevolle tijdschriften waar de wind van de geschiedenis doorheen waaide. »
— Nicole Brenez
Het tweede nummer werd gelijktijdig gepubliceerd met het International Underground Film Festival dat in 1970 in Londen plaatsvond, een evenement dat de geest van de legendarische EXPRMNTL-festivals van Knokke verderzette. Het tijdschrift vierde hiermee de ‘underground’ cinema, vooral de New American Cinema van Snow, Sharits en Frampton, bracht een debat over kwesties aangaande de contemporaine experimentele cinema en exploreerde wat Peter Wollen ‘de twee avant-gardes’ zou gaan noemen.
Steeds in het kielzog van nieuwe richtingen binnen de cinema, verkende Afterimage in latere jaren de Engelse onafhankelijke cinema en zijn excentrieke figuren, boog het zich over de vernieuwingen van de meer narratieve cinema van Yvonne Rainer en Raúl Ruiz, het ‘moeilijke geval’ Derek Jarman en uiteindelijk de animatiefantasieën van Jan Švankmajer en de Brothers Quay. Doorheen zijn bestaan zette Afterimage zich in voor de publicatie van teksten, geschriften, scripts en interviews van en met filmmakers, zowel uit de contemporaine als uit de historische avant-garde, zoals Vertov en Epstein. Niet minder belangrijk was de vormgeving van het tijdschrift – geïnspireerd door de nummers van Film Culture die werden vormgegeven door George Maciunas – waarvan we een idee geven doorheen de kleine tentoonstelling in de lobby van CINEMATEK.
Voorstellingen en expositie gecureerd door Mark Webber en Simon Field.
In samenwerking met
Dinsdag 06.06 19:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 1 1970 Film and Politics
Godards maoïstisch geïnspireerde manifest Que faire ? (What is to be done?) werd speciaal geschreven voor de eerste Afterimage, kort na de productie van British Sounds, gemaakt onder de noemer van de Dziga Vertov Group. Zijn typische tussentitels (ook te zien in zijn Ciné-tracts) gaan hier samen met simultane soundtracks, manifestlezingen, studenten die Beatlesnummers herschrijven, fabrieksarbeiders, een bloedrode hand, en een buitengewoon lang en oorverdovend openingsshot langs de autoproductielijn.
Woensdag 07.06 19:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 2 1970 Avant-Garde Film
Drie sterk contrasterende werken van een aantal van de belangrijkste filmmakers van de ‘New American Cinema’ die enorm van belang was voor de redacteurs van Afterimage. Het donkere, sterk gemonteerde filmgedicht van Brakhage valt op omwille van het gebruik van found footage. In het uitzinnig campy Hedy strijden Mario Montez (de underground superster die de rol van Hedy Lamarr vertolkt), het scherpe script van Ron Tavel en Warhols dwalende camera om de aandacht. Tot slot het felle en ‘structuralistische’ T,O,U,C,H,I,N,G van Sharits.
Zaterdag 10.06 17:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 3 1971 Third World Cinema L’Heure des brasiers: néocolonialisme et violence
La hora de los hornos
- ZW ⁄ 89' ⁄ OND: FR ⁄ Fernando Ezequiel Solanas, Octavio Getino, Argentinië-Argentine 1968 ⁄
Towards a Third Cinema van Getino en Solanas was een manifest voor een nieuwe militante, revolutionaire Latijns-Amerikaanse cinema met een lowbudget esthetiek en guerrilla distributie. La Hora de Los Hornos, gedraaid op 16mm en zonder sync-geluid, is een monument van die Derde Cinema: polemisch, partijdig en opruiend. Een immense essayfilm, waarin vaak illegaal gekopieerde documentaire beelden, tussentitels, citaten en voice-over een politieke geschiedenis vertellen van Argentinië, zijn oligarchen, geweld en neokolonialisme.
Zondag 11.06 21:15 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 4 1972 For a New Cinema
Afterimage 4 bevatte een lang en belangrijk interview met Hollis Frampton (opgenomen in The Afterimage Reader) over zijn meesterwerk Zorns Lemma en de daaropvolgende reeks Hapax Legomena waarvan vier zeer verschillende delen worden getoond. (nostalgia) is de perverse autobiografie van een fotograaf, Critical Mass een hypervisuele, sonische ruzie, Poetic Justice een script voor de kijker, en Special Effects ten slotte richt zich op het filmkader zelf.
Maandag 12.06 19:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 5 1974 Aesthetics/Ideology/Cinema
Gertrud
- ZW ⁄ 118' ⁄ OND: FR - NL ⁄ Carl Theodor Dreyer, Denemarken 1964 ⁄ Nina Pens Rode, Baard Owe, Bendt Rothe
Het polemische en controversiële essay Propositions van Noël Burch en Jorge Dana, waarin films worden gecategoriseerd aan de hand van het werk van de auteurs over de dominante codes van de cinema, vormde de spil van een nummer van gastredacteur Burch. Dreyers Gertrud vormt een voorbeeld van de afwijzing van die codes. Met zijn lange takes, theatrale enscenering en buitengewoon belangrijke acteerprestatie van Nina Pens Rode is het een van Dreyers meest opmerkelijke en minder vertoonde films.
Vrijdag 16.06 21:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 6 1976 Perspectives on English Independent Film
Mulvey en Wollens eerste stap in het maken van hun eigen soort Counter Cinema en een inspiratiebron voor hun geschriften over avant-garde cinema. Geïnspireerd door Heinrich von Kleist, en door Godard en Rainer, is Penthesilea een film in vijf gelijke hoofdstukken. Elke ononderbroken sequentie verhoudt zich tot verschillende media: een mimeversie van Kleists toneelstuk, een gesproken tekst, het thema van Amazones verbeeld in verschillende kunstvormen, stille film en feminisme, en ten slotte tv en video.
Zaterdag 17.06 17:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 13 1987 Animating the Fantastic
Het laatste nummer van Afterimage richt zich op een heel andere filmtraditie, een die geworteld is in het surrealisme en het fantastische en die de mogelijkheden van animatie ten volle benut om een wonderbaarlijke en griezelige wereld te creëren. De films van de Tsjechische surrealistische meester Švankmajer, vol zwarte humor, verbazen door hun inventiviteit en originaliteit. De Brothers Quay brengen een eerbetoon aan hem en roepen op hun eigen manier het unheimliche op in hun op Bruno Schulz geïnspireerde Street of Crocodiles.
Zondag 18.06 15:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Anthologie van de stille film
Afterimage No. 12 1985 Derek Jarman - Of Angels and Apocalypse
Jarman stond voor een nieuwe richting in het Britse onafhankelijke filmmaken: queer cinema, sensueel, theatraal. Imagining October, in slow motion Super-8 vol textuur, is tegelijkertijd een visuele meditatie over een reis naar Moskou (en Eisensteins appartement) en een hartstochtelijke aanklacht tegen Thatchers Groot-Brittannië. Het baanbrekende experimentele verhaal Borderline, na zo'n vijf decennia herontdekt, toont de innerlijke toestand van personages die betrokken zijn bij een interraciale driehoeksverhouding met homo-erotische subtekst.
Zondag 18.06 21:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 11 1982/83 Sighting Snow La Région centrale
- kleur ⁄ 190' ⁄ OND: — ⁄ Michael Snow, Canada 1970 ⁄
Ter gelegenheid van een tentoonstelling van films en installaties van Michael Snow werd een heel nummer van Afterimage gewijd aan een kunstenaar die door de redactie als baanbrekend werd beschouwd voor zijn verkenningen van de filmische tijd en ruimte. La Région centrale is een buitengewoon magnum opus waarvoor een speciaal ontworpen cameramechanisme werd geconstrueerd om een oneindige verscheidenheid aan bewegingen te doorlopen tijdens het filmen van het landschap van een afgelegen en ruige bergtop. Het resultaat is een filmische ervaring zonder weerga. Voorstelling ingeleid in het Engels Nicky Hamlyn
Maandag 19.06 19:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 10 1981 Myths of Total Cinema
Twee van de meest creatieve en unieke filmmakers en essayisten van de internationale cinema. Epsteins laatste film, Le Tempestaire, maakt op ambitieuze wijze gebruik van beeld en geluid om een krachtig gedicht op te dragen aan de woeste zee. L'Hypothèse du tableau volé werd door Ian Christie omschreven als ”een film zoals geen andere, een interpretatie van enkele vergeten schilderijen die een rondleiding wordt door een fantastische galerij van 'levende beelden'. In een reeks beklemmende beelden verkent Ruiz de relatie tussen woorden en beelden die cinema is.”
Woensdag 21.06 21:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 7 1978 Hearing:Seeing Kristina Talking Pictures
- ZW ⁄ 150' ⁄ OND: EN ⁄ Yvonne Rainer, USA 1976 ⁄ Bert Barr, Frances Barth, James Barth
Eens ze naam gemaakt had als vooraanstaand hedendaags choreograaf, begon Yvonne Rainer met het maken van een opmerkelijke reeks films. Ogenschijnlijk het verhaal van een leeuwentemster die van Boedapest naar New York is verhuisd om danseres te worden, zijn de verhaalelementen van Kristina Talking Pictures slechts een onderdeel van een collage die de filmische constructie ontrafelt en vragen oproept over representatie, samenhang en waarheid. Voorstelling ingeleid in het Engels door Mark Webber
Donderdag 22.06 21:00 LEDOUX Cart
Afterimage: For a New Cinema
Afterimage No. 8/9 1981 Beginning … and Beginning Again
Deze werken van Britse filmmakers zetten een schijnbare eenvoud of berekende primitiviteit om in rijke visuele ervaringen. Sherwin gebruikt de vaststaande lengte van de stille 16mm filmrol van 3 minuten om vaak dagboekachtige en huiselijke onderwerpen vast te leggen. Farrer genereert korte abstracte films door geometrische figuren rechtstreeks op pellicule te tekenen, waarbij het geluid door het beeld wordt gegenereerd. Een soortgelijke eenheid van geluid en beeld is aanwezig in Lis Rhodes' Light Music, expanded cinema voor twee projectoren en een publiek dat vrij beweegt.