B tot Z

Uit de donkerste hoeken van de collectie van CINEMATEK speciaal voor u opgevist: hilarische B-films, bloedstollende thrillers, spannende flikkenfilms, gialli, slashers, blaxploitation en andere films met een hoek af. Een stuk niet te missen alternatieve filmgeschiedenis. Iedere laatste vrijdag van de maand, double bill: twee thematisch of anderzijds gelinkte films voor de prijs van één ticket.

Mei: french extreme

Aan de vooravond van het derde millennium leek de cinema van alle censuur bevrijd, leken er geen grenzen meer wat betreft de representatie van lichamen en seksualiteit. Zo verschenen, onder andere, de films van Catherine Breillat of Lars Von Trier, waar pornografie en auteurscinema zich tegen elkaar aanschurkten… tot Baise-moi, een brute uppercut gecoregisseerd door ex-pornoster Coralie Trinh Thi en schrijfster Virginie Despentes, een verfilming van de eerste roman van Despentes. Deze brute punkfilm mixte zonder toegevingen en op een nihilistische manier rape-and-revenge en pornografie. Bij de première in Locarno veroorzaakte de film een schandaal en dat was ook het geval bij de release in Frankrijk, waar de film na enkele dagen werd verboden voor kijkers onder de 18 jaar. Ook in België was dit het geval. Dit heropduiken van het verbod voor min-18-jarigen, als gevolg van de strijd van een traditionalistische katholieke vereniging, was een harde klap voor de film (en andere die zouden volgen). Ook al werd de film niet volledig verboden, het maakte een normale verdeling van de film onmogelijk. Vandaag ligt de polemiek ver achter ons, hoog tijd om het hoofd koel te houden en de film te herontdekken!

Bij Martyrs van Pascal Laugier laten we de porno achter ons en begeven we ons op het domein van de torture porn, een term die een aantal films uit het gore genre van de jaren 2000 groepeert, zoals Saw en Hostel. Met deze film gebeurde het omgekeerde van wat Baise-moi te beurt viel. Eerst werd de film verboden voor min 18-jarigen, daarna voor min-16-jarigen. Dit redde het commerciële leven van de film, het verbod voor min-18-jarigen is immers een soort economische censuur waarbij het aantal kopieën op de vingers van een hand te tellen valt, wat nefast is voor het potentieel en de zichtbaarheid van een film. Martyrs blijft het hoogtepunt van de French Frayeurs, een golf Franse, extreme genrefilms zoals Frontière(s), À l’intérieur en Haute tension.

Juni: Swamp

Deze zomer laat B tot Z het strand links liggen en nodigen we je uit om een duik te nemen in stilstaande wateren bevolkt door vreemde creaturen!

Swamp Thing bewijst dat superheldenfilms en andere Marvel- en DC Comics-adaptaties niet altijd blockbusters met wereldwijd succes zijn geweest. Toen de geekcultuur nog niet mainstream was maar eerder een tegencultuur, waren veel van deze films vaak niet echt geslaagde B-films (Superman and the Mole Men, Spider-Man Strikes Back…). Swamp Thing, geïnspireerd op de DC Comics uit de jaren 1970, is een soort smet op de filmografie van Wes Craven. Na de radicale schokken waarmee The Last House on the Left en The Hills Have Eyes het horrorgenre dooreenschudde, probeerde Wes Craven een voet tussen de deur van de mainstreamcinema te krijgen met een mengeling van sciencefiction en actie. Ondanks inzet van die Craven, drukte het schepsel waar de hele film rond draait echter alle hoop hierop de kop in wegens zijn mislukte look. Toch werd de kitscherige en excentrieke film een cultfilm. Wes Craven zal zich vlak na deze film herpakken en met A Nightmare on Elm Street een echte Master of Horror worden!

De Japanse stilstaande wateren in Yashagaike (Demon Pond) van Masa-hiro Shi-noda, regisseur die gerekend wordt tot de Japanse New Wave, zijn uitnodigender. Shinoda, die begon als assistent van Ozu, tekent in de jaren 1960 voor enkele flamboyante misdaadfilms (zoals Pale Flower). Hier waagt hij zich aan het genre van de fantasy in een adaptatie van een van Japans grote fantasy-schrijvers, Kyoka Izumi. Geïnspireerd door het traditioneel Japanse kabukitheater levert dit een geraffineerde film op… niet te vergelijken met de Amerikaanse popcultuur van Swamp Thing!

Juli: Mike Hodges

In december vorig jaar overleed regisseur Mike Hodges op 90-jarige leeftijd. Met zijn debuut Get Carter uit 1971, een van de grimmigste en belangrijkste Britse gangsterfilms met een onsterfelijke hoofdrol voor Michael Caine, leverde hij een meesterlijk visitekaartje af. Maar de rest van zijn filmparcours was minder succesvol, op de heerlijk campy remake van Flash Gordon in 1980 na. Veel van zijn films kenden een moeilijke distributiegeschiedenis of kregen – buiten zijn wil om – te maken met (post)productie perikelen. Zijn sci-fi thriller The Terminal Man uit 1974 kreeg nooit een bioscooprelease in zijn thuisland ; hij werd ontslagen van de set van Damien: Omen II; de IRA-thriller A Prayer for the Dying met Mickey Rourke werd achter zijn rug om volledig opnieuw gemonteerd en de bovennatuurlijke thriller Black Rainbow, een van zijn beste films, kreeg ten onrechte nooit de bekendheid die het verdiende omdat de distributeurs ervan in financiële moeilijkheden raakten en de film direct op de videomarkt gooiden. “If you make films that don’t fit into a particular slot, distributors and publicity people just don’t know what to do with them, ” zei hij hierover. Hoog tijd dus om twee van zijn films opnieuw te ontdekken en zo de Britse filmmaker, met een grote voorliefde voor B-films en een geweldig oog voor esthetiek en stijl, te rehabiliteren als een innovatief genre- en cultfilmregisseur.

Beginnen doen we met The Terminal Man, een doorwrochte en sinistere sciencefiction film, gebaseerd op Michael Crichton’s roman. Hodges’ briljante cinematografie verpakt de technofobie van de vroege jaren 1970 en een somber toekomstbeeld in een ijzingwekkend klinische, antiseptische visie en modernistische mise-en-scène. In Black Rainbow vermengt Hodges op subtiele wijze verschillende genres – misdaadfilm, samenzweringsthriller en gothic horror – tot een unieke en onconventionele chiller over uitbuiting, moord, corruptie en religieus fundamentalisme.

Augustus: lOST PINKU FILMs

Soms stoten we in de zoektocht naar B tot Z filmmateriaal in het enorme filmarchief van CINEMATEK toevallig op titels die na een weinig onderzoek unieke kopijen blijken te zijn van verloren gewaande films. Grote klassiekers hoeven we hier niet te verwachten maar wel exploitationprenten die om de een of andere reden tot in België zijn geraakt en/of hier zijn uitgebracht. In deze B-Z vertonen we twee “Pinku” films waarvan er wordt verondersteld dat er geen kopieën meer te vinden zijn. De “pinku-eiga” is een vorm van Japanse genrecinema die verwant is aan sexploitation en gericht is op het tonen van erotiek, lust, geweld en seksuele taboes. Het filmgenre begon met Saturo Kobayashi’s immens succesvolle film Flesh Market (Niku No Ichiba) uit 1962 en groeide uiteindelijk uit tot het meest productieve filmgenre van Japan in de jaren 1960 en 1970, decennia waarin bijna een derde van alle in Japan geproduceerde films Pinku waren, waaronder ook de door de grote filmstudio’s als Nikkatsu en Toei geproduceerde Roman Porno en de Pinky Violence films.

De formule van pinku eiga werd bepaald door de industrie. De regisseur had volledige controle over de film, zolang hij zich aan een aantal eisen hield. Deze vrijheid zorgde ervoor dat jonge regisseurs volop konden experimenteren met nieuwe ideeën en technieken, hetgeen in het beste geval resulteerde in een onconventionele mix van avant-garde elementen, surrealisme, kleurrij-ke pop visuals, extreem geweld en S&M. De eerste film, Poisonous Caress, wordt een ware ontdekking want er is bijzonder weinig terug te vinden over de inhoud van deze prent. Takeo Takagi was een van Kanto’s studioregisseurs die de meer serieuze Pinku-films draaide met iets meer om het lijf dan enkele het tonen van schaars geklede dames.

The Love Robots is een film van een van de grondleggers van het pinku-eiga genre, Koji Wakamatsu. Een soft-core porn noir met sciencefiction elementen die uitblinkt in een minimalistische aanpak, waarbij er nagenoeg geen dialogen zijn en het strakke cinemascoop-kader en contrastrijk zwart-wit zorgen voor een wezenloze sfeer.

In samenwerking met